Met haar werk helpt activiste en creatievelinge Chihiro Geuzebroek de focus van het Nederlandse klimaatverhaal te verschuiven van het eurocentrische neoliberalisme naar intersectioneel feminisme, klimaatrechtvaardigheid en dekolonialiteit. Al jaren bijt ze zich vast in de strijd. In een interview met Alien Mag vertelt ze over haar onvermoeibare toewijding aan kunst, cultuur en creatieve uiting als vorm van verzet en middel voor restorying & restoring (hervertellen en herstellen) van onze relaties tot onszelf, elkaar en de wereld waarin we leven.
Volgens Chihiro is haar werk ‘ingegeven met de missie van restory (hervertellen) en restore (herstellen)’. “Het verhaal van klimaatorganisaties die campagne voeren wijst vaak alleen op symptomen”, vertelt Chihiro. “Terwijl veel systematische onderdrukking buiten het zicht blijven van de campagnes. Daarmee kom je tot heel oppervlakkige oplossingen, en soms ook zelfs racistische, zoals conservatie ten koste van de landrechten van lokale bevolkingen.”
Daarentegen speelt bij restorying van de klimaatstrijd waardering en nederigheid een belangrijke rol. “Het hervertellen van waar de klimaatstrijd over gaat, behelst waardering van zij die voor jou zijn gegaan”, legt Chihiro uit. “Een waardering van die langere geschiedenis van anti-kapitalisme en dekolonisatiestrijd. Het vereist van ons om terug te kijken op een geschiedenis van meer dan 500 jaar strijd. Het vraagt ook nederigheid van ons om zich in een langere linie van strijd te plaatsen, en dwingt ons de samenhang tussen die strijden te erkennen.”
Onbewuste trauma’s
“Hervertellen van de klimaatcrisis betekent ook dat wanneer je het hebt over het herstellen van de natuur, je niet alleen kijkt naar de natuur buiten je lichaam”, vervolgt ze. “Ook de natuur in jezelf, de compositie van je bestaan, is hevig beïnvloed door het patriarchaat, kolonialisme, kapitalisme enzovoort.” Volgens Chihiro dragen we allemaal bepaalde trauma’s met ons mee, bewust danwel onbewust. “Vooral de onbewuste trauma’s dragen bij aan al dat je hebt opgegeven, onze verbeelding van wat mogelijk is – en anders kan – die uitgehold is. Het hervertellen heeft dus ook te maken met jezelf weer terug te weven in een gemeenschappelijkheid die heel en helend voelt.”
“In het boeddhisme heb ik geleerd dat ‘heel’, ‘helen’ en ‘heilig’ etymologisch (als je kijkt naar de herkomst en de geschiedenis van de woorden red.) dezelfde stam hebben. Dat gevoel van onderdeel te zijn van het grote geheel, van het kosmische, dat mooi en heilig is, is de medicijn voor ons individualisme en isolatie. Activisme is dus niet alleen een middel voor het bewerkstelligen van een politieke verandering, maar is ook een proces van het afschudden van individualisme dat ik geïnternaliseerd heb. Ik doe dat door te leren om gemeenschappelijk, met anderen, het systeem te corrigeren. Activisme traint ons zo om oplossingen die het individu niet zelf kan bedenken en uitvoeren, in samenwerking met anderen tot leven te brengen.”
Een samenvatting voor het leven
De notie dat hervertellen en herstellen hand in hand gaan, komt uit een gesprek dat de activiste ooit voerde met Polly Higgins, een advocate die zich inzette voor een ecocidewet. “In dat gesprek kwam ter sprake dat waar wij mee bezig waren eigenlijk restorying en restoring was”, vertelt Chihiro. “Dat voelde voor mij als een samenvatting voor wat ik met mijn leven wilde doen. Ik ben dat vanaf toen gaan uitwerken en uitdragen als basis premise van mijn werk.”
Storying en restorying doet de activiste – die ook creator van verschillende kunstuitingen is – onder meer via muziek en poëzie. Maar een echte passie heeft ze van jongs af aan voor film. Dat merkten ze ook bij de Nederlandse Film Academie, waar ze in 2003 werd toegelaten tot de jaaropleiding Productie. Ze besloot daarna Media en Cultuur te studeren aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze zich nog steeds op film oriënteerde. Het lukt uiteindelijk ook een eigen film te maken. “Ik ben heel erg trots op mijn eerste film, Radical Friends, die dankzij heel veel andere mensen tot stand is gekomen.”
Eigenwijze morele kompas
Maar na haar debuut, eindigen ideeën voor films en documentaires op de plank. Met name omdat financiering – dat strookt met de principes van de idealistische filmmaakster – vaak niet rond komt. “Veel mensen die nieuw zijn in tv en film, gaan commercials (advertenties) doen”, vertelt Chihiro. “Maar vanwege mijn politieke identiteit – anti-kapitalist, anti-onderdrukking – was commerciële televisie of liberale media geen optie voor mij. Ik sneed mezelf dus redelijk in de vingers, van begin af aan, met mijn eigenwijze morele kompas. Het is al moeilijk genoeg om, in die sector, ergens binnen te komen, maar dat maakte het wel nog moeilijker.”
De moeilijkheden gaan haar niet in de koude kleren zitten, toch geeft ze zich niet gewonnen. “Dit alles heeft wel langzaamaan slijtage-schade aangericht”, zegt ze. “Ik begon te denken: maybe film isn’t for me? Maar mijn behoefte voor creatieve uitlaatkleppen bleef onverminderd sterk.” Daarom zet de filmfanaat haar passie en vaardigheden voor storytelling, film en media de laatste jaren vooral in voor activistische bewegingen en organisaties door onder meer promo-video’s te maken van directe acties (Code Rood), performances (Fossil Free Culture), aftervideo’s (Friends of the Earth) en campagnevideo’s (voor Bij1 Amsterdam in aanloop naar de 2018 gemeenteraadsverkiezingen). Ook mocht ze een tentoonstelling maken (People Powered Movement vs. Shell, Fuse, NDSM).
Slijtage van de ziel
Daarbuiten is de creativelinge vaak te vinden op demonstraties en/of podia met een gitarist of een band aan haar zijde. Zingend, dan wel dekoloniale poëzie voordragend. “Veel van de geschiedenis en het heden van de anti-onderdrukking strijd, gaat hand in hand met muziek maken, poëzie schrijven en verhalen vertellen”, zegt Chihiro. “Mensen hebben dat nodig om te overleven, om hun ziel gezond te houden te midden van fysieke vervuiling, politieke vervuiling, corruptie en de slijtage van de ziel door onrechtvaardigheid. Mijn creatieve uitingen – poëzie, songs, video’s, tentoonstellingen – plaats ik in die traditie van verzet en ook heling.”
“Mijn probleemanalyse van wat er mis is met de wereld, is niet eentje die ophoudt bij de bewustwording”, legt de activiste uit. “Ik ben geen liberaal, ik denk dan ook niet dat wanneer mensen begrijpen wat het probleem is, dat het probleem dan ophoudt te bestaan. Mensen moeten ook nog een diepe tunnel door van een machtsstrijd waarin je best wel moet leunen op je hart. En kunst en cultuur kunnen je hart sterk houden. Het kan je hart warm houden, zodat het niet kil wordt te midden van al die trauma en dystopie.”
Zelf heeft de creator het ook nodig om muziek te maken en gedichten te schrijven, vertelt ze. “Omdat ik weet dat activisme zonder liefde enkel frustratie is. Frustratie kan natuurlijk wel een brandstof zijn voor activisme, maar als je het zonder liefde doet, dan wordt het best een zuur gebeuren. We moeten ook voor onze relaties binnen collectieven en sociale bewegingen zorgen. Voor mij is daarom het onderhouden van de gezondheid van je hart en je ziel essentieel, want deze strijd is voor mij levenslang. Ik wil tot mijn dood bijdragen aan de strijd voor rechtvaardigheid en gemeenschappelijkheid. Daarom zijn die creatieve samenwerkingen en uitingen waarin je je levendig en verbonden voelt noodzakelijk voor mij.”
